Actualiteiten, Bestuursnieuws

Lezing Daan den Ouden over gevaren chemie en gevolgen PFAS-crisis

3m

 

  • Daan den Ouden

In het Nationaal Landschap Centrum (NLC) is op 21 oktober de eerste lezing gehouden van een serie presentaties over duurzaamheid en energietransitie die HWDuurzaam in het komende seizoen organiseert. De regionale coöperatie wil door informatievoorziening en opinievorming over deze onderwerpen bijdragen aan haar streven naar een energie neutrale Hoeksche Waard in 2040.

De eerste spreker in deze reeks lezingen was Daan den Ouden, deskundige op het gebied van chemische technologie, tot 2007 bestuursvoorzitter van AVR Bedrijven N.V. en nu bestuurslid van HWDuurzaam. Hij hield een presentatie over de gevaren van de chemie. Een van de actuele ontwikkelingen die hij besprak is de PFAS-crisis die grote gevolgen heeft voor allerlei sectoren van bedrijvigheid in ons land.

50 jaar ervaring

Daan den Ouden hield zijn lezing op basis van 50 jaar persoonlijke ervaring. Aan het begin van zijn carrière moest hij als chemicus concurreren met stortplaatsen: “Wij waren onbewust en onbekwaam. Ontwikkelen we ons naar bewust en bekwaam? Hoe zouden we nu reageren als het Rotterdamse havenbedrijf nog eens langs kwam met het verzoek baggerspecie in onze polders te storten?”, zo vroeg hij zich af.

In de periode tussen 1950 en 1960 nam de chemie nam grote vlucht. Het was een opbouwperiode, waarin anders gekeken werd naar resten van het proces. Wij zagen het als afval, naamloos, waardeloos en zonder identiteit, waar je met zo min mogelijk inspanning en kosten vanaf moest zien te komen.

Bewustwording gevaren

Tussen 1980 en 2000 zagen we een langzame bewustwording van de gevaren van de chemie. Verschillende schandalen hebben daartoe aangezet. Zo kwam men tot maatregelen, maximum normen werden verlaagd. Er bleek toch onvoldoende kennis van de mate van giftigheid van de enorme hoeveelheid chemische verbindingen, waarmee we omgingen.

Inmiddels kwamen vragen op als: wat is een acceptabel risico? Waar ligt de juridische aansprakelijkheid? Toch is ondanks de risico’s chemie niet meer weg te denken uit ons leven

Maar zijn wij inmiddels bewust en bekwaam? Deze vraag blijft  toch nog wel open. Gaan wij gewoon door met telen van voedsel op havenslib met een afdeklaag die na elke oogst dunner wordt? Er wordt gemonitord, hoor je dan zeggen. Waarop wordt gemonitord? Wat gebeurt er met de resultaten? Hoelang blijven producenten aansprakelijk? Kan een landbouwer de verantwoordelijkheid delegeren naar het havenbedrijf? Kan het havenbedrijf wijzen naar de afhandelaar van de vracht en de vervoerder vervolgens weer naar de producent?

PFAS zit in ons

Den Ouden ging ook op de actuele situatie rond PFAS, een verzamelnaam voor 6000 stoffen, waarvoor in 2021 een verbod op toepassing ingediend. PFAS zit in onze regenjassen, in onze koekenpannen, in brandblusmiddelen, verpakkingsfolie, cosmetica en in onze grond: het zit in ons! Welke overheden kijken er naar? Op Europees niveau zijn dat EFSA  en ECHA, in Nederland drie ministeries (I&W, SZW en LNV) en het RIVM.

Wat doen die instanties? Hun activiteiten leiden tot bijstelling van kennis over acute en lange termijn toxische effecten. Risico-afweging door RIVM en EFSA leiden tot nieuwe opinies en normen. Nieuwe analyse technieken maken nauwkeuriger metingen mogelijk

Ons chemisch milieu

Den Ouden liet aan de hand van verschuiving van toelaatbare normen zien hoe opinies verschuiven. Nederland, Denemarken, Zweden en Duitsland dienden dit jaar bij het Europees chemicaliëngenootschap ECHA een dossier in voor het verbod om PFAS-stoffen op de markt te brengen. Deze stoffen horen niet in ons lijf!

Den Ouden tenslotte: “Kunnen we onze eigen intake van chemische stoffen meten, kunnen we zelf oordelen bij zoveel verschillende stoffen? Moeten we hier niet, net zoals we ons meer bewust worden dat het landschap van ons allemaal is, waar we gezamenlijk iets over mogen zeggen, ook op weg gaan naar het beschermen van ons eigen chemisch milieu?  Kunnen we producenten juridisch aanspreken van stofjes die we niet zien, die verborgen zitten in producten die deze stofjes vroeger niet bevatten en die we consumeren zonder het in de gaten te hebben?”

Powerpoint Presentatie HWD oktober 2021, PFAS-versie 2- (1)